Kulinarna Chorwacja. Krótki przewodnik po kuchni Dalmacji i Istrii

Kuchnia chorwackiej Dalmacji to przede wszystkim ryby i owoce morza, świeże warzywa przygotowywane na oliwie z oliwek, aromatyczne zioła i przyprawy, kozie sery, baranina, jagnięcina i wyśmienite, regionalne wino.

Bardzo popularne jest tutaj grillowanie, najczęściej ryb oraz przygotowywanie dań pod tradycyjną peką, czyli metalowym kloszem na palenisku. Charakterystyczne są tu duszone krewetki małże, pašticada z kluskami, czyli dalmatyńskie gulasz, marynowane w rozmarynie mięso i ser z wyspy Pag.

Desery w Dalmacji to najczęściej śródziemnomorskie owoce, takie jak rodzynki, migdały, figi, miód, znana w Dubrowniku rožata, czyli gęsty pudding na bazie mleka, jajek i cukru z sosem karmelowym oraz chleb imbirowy – przysmak wyspy Hvar. Od kuchni dalmatyńskiej różni się trochę ta charakterystyczna dla Istrii.

Z powodzeniem skosztujemy tu domowo wyrabianego makaronu, risotta w oliwie z oliwek z truflami. Oprócz tego w niemal każdej karcie znajdują się przysmaki z owoców morza: smażone sardynki, sałatki z małż i ośmiornic oraz kvarnerskie krewetki.

Lokalnym specjałem jest szynka pršut, wieprzowe kiełbasy grillowane lub gotowane w winie oraz gęsta zupa warzywna z kawałkami suszonego mięsa zwana maneštra. Istria to też słodkie, ale proste desery, np. fritule, które wyglądem przypominają polskie pączki lub również wyrabiane z ciasta pinca. Przez cały rok są tu także popularne ravioli na słodko.

Kuchnia dalmatyńska jest lżejsza i mniej aromatyczna niż ta w rejonie Istrii. W tej pierwszej przeważają warzywa, ryby owoce morza. Wielką i zasłużoną sławą cieszy się chorwackie wino, które powinno być podawane do każdego posiłku. Jest ono wyjątkowe nie tylko ze względu na unikalny bukiet, ale też wspaniałą tradycję.

Winnice uprawiane są tutaj od czasów antycznych. I tak w Istrii skosztujemy miejscowego białego wina Malmsey oraz intensywnie aromatyczne Zlačani Muscat . Wyspa Hvar może poszczycić się słynnym, odnowionym Plavac. Z Primošten pochodzi także uznany trunek Babić. Natomiast półwysep Pelješac to cała gama win: Postup, Dingač, Kneževo i Carsko.

Winnice są na tyle istotnym elementem turystyki i krajobrazu chorwackiego, że można tu wyruszyć niezapomnianym szlakiem winnym i kosztować regionalnych win. W ramach praktycznych porad warto zaznaczyć, że porcje w Chorwacji są bardzo obfite i powinniśmy z umiarem dokonywać kolejnych zamówień dań. Na koniec krótki słownik nazw dań, z których wiele może być mylących, więc należy się z nimi zapoznać:

Jelovnik - Jadłospis
Hladna predjela - zimne przekąski
Glavna jela - dania główne
Domace - domowe
Picia - napoje
Bjelo vino – wino białe
Cerno wino – wino czerwone
Suche - wytrawne
Prosek - słodkie wino deserowe

Leso - Gotowane
Prżeni - Smażone

Juha - zupa
Riba - ryba
Tuna - tuńczyk
Orada - Dorada
Brancin - dorada i brancin, to najpopularniejsze ryby Chorwacji
Skoljke - małże
Hobotnica - ośmiornica
Lignje - kalmary
Skampi/Kozice - krewetki
Skoljke - muszle
Jastog - Homar
Gavuni - malutkie rybki smażone w całości jako przegryzka do piwa
Plodovi mora - owoce morza

Caj - herbata
Kava - kawa
Bjela kava - kawa z mlekiem, przypomina latte
Kava z mljekam - kawa z niewielką ilością mleka lub pianką
Kolaci - ciasta
Palacinki - naleśniki
Sladoled – lody

Rajcica - pomidory
Kupus - kapusta
Slaga - bita śmietana
Cesnak - czosnek
Sol - sól
Papar - pieprz
Paprika - papryka
Secer - cukier
Svinjetina - wieprzowina
Govedina - wołowina
Brodet - gulasz
Raznijci - szaszłyk
Teljetina - cielęcina
Janjetina - jagnięcina
Piletina - mięso z kurczaka
Odojak - mały prosiak pieczony w całości
Riżot- risotto
Spagetti - spaghetti
Krumpir - ziemniak
Prażeny krumpir / pomfrity - frytki
Njoki - kluseczki/kopytka
Kruch - chleb
Senf - musztarda
Ajvar - pasta z bakłażanów i papryki
Salat – sałatka

Bliva - burak liściowy

Masliny - oliwki
Ulje - olej
Maslinowy ulje - olej z oliwek
Syr - ser
Pohani syr/ prażeny sir - ser panierowany.
Svježi sir – tłusty biały ser
Paški sir – twardy owczy ser
Burek – cienkie ciasto
Lignje na żaru - kalmary z grilla
Lignje prażene - kalmary smażone i panierowane w cieście
Punjene lignje – faszerowane kalmary
Hobotnica salad - sałatka z ośmiornicy w kawałkach z ziemniakami, sałatą, cebulą.